Irracjonalni

O tym, jak kupujemy bez głowy, nie potrafimy samodzielnie zdecydować, czego chcemy, jak iluzoryczna bywa zdroworozsądkowość naszych wyborów, i o tym, jak nieuświadamiana irracjonalność sprowadza na manowce nawet ekspertów, mówi w swoim wykładzie Dan Ariely.Jego wystąpienie skutecznie wybija z poczucia pewności, że rzeczywiście kontrolujemy nasze decyzje i zmusza do zrewidowania poziomu zaufania, jakim darzymy własną intuicję. A jeszcze nowego kolorytu wykład nabiera, jeżeli przyłożymy płynące z niego wnioski do sytuacji w firmach, w których racjonalność w podejmowaniu decyzji jest, jak by na to nie patrzeć, wartością nie do przecenienia.

Kiedy w prowadzonych przez GFMP badaniach pytamy pracowników korporacji o najbardziej uciążliwe problemy, z którymi się borykają w swoich organizacjach, jedne z częstszych wskazań dotyczą niedecyzyjności menedżerów i zarządzających. To bardzo frustrujące, obserwować jak ludzie, których rolą w firmie jest podejmowanie różnego rodzaju decyzji, decydują ewidentnie źle i nielogicznie (a czasami można wręcz odnieść wrażenie, że bezmyślnie). Przyglądać się, jak istotna decyzja leży i czeka i brakuje chętnych, żeby wziąć za nią odpowiedzialność. Słyszeć “nie”, kiedy prosi się o decyzję w sprawie naprawdę ciekawej i wartościowej inicjatywy, jako uzasadnienie otrzymując argumenty w rodzaju: “pomyślimy o tym kiedy indziej, teraz mamy pilniejsze sprawy na głowie”, “jest dobrze tak, jak jest”, albo: “może faktycznie to dobry pomysł, tylko akurat mamy napięty budżet, więc raczej nie da rady”.

Spoglądając z kolei na problem trafnego i sprawnego decydowania z perspektywy samych decydentów, trudno nie dojść do wniosku, że w obecnej, szybkiej i niejednoznacznej rzeczywistości bywa ono karkołomnym wyzwaniem. Podobnie jak pracownicy, frustrują się więc ich szefowie, widząc jak intuicja zawodzi, a przecież, przynajmniej przy rozwiązywaniu tych bardziej “miękkich” problemów, “głos serca” powinien być wiarygodnym kompasem. Dlatego to właśnie szefom różnych szczebli szczególnie polecam obejrzenie wykładu Ariely’ego i poważne rozważenie apelu, który kieruje on do widzów w innym ze swoich wystąpień: “Zacznijmy testować naszą intuicję!”. Testować, znaczy wykazywać nieufność wobec “wydawania się” i uczyć się żmudnej sztuki podejmowania decyzji systemowo. Taka droga mogłaby pomóc niejednej firmie zaoszczędzić niepotrzebnego przeszczepu biodra…

Dan Ariely jest izraelskim psychologiem i ekonomistą behawioralnym. Opublikował dwie książki “The Upside of Irrationality ” i, przetłumaczoną na język polski, “Przewidywalnie irracjonalni”.